De Pechstudent

Ik behoor tot de generatie ‘pechstudenten’: studenten die tussen 2015 en 2022 begonnen zijn aan een studie en daarmee geen basisbeurs hebben gekregen tijdens de nominale duur van hun studie, plus nog een paar jaren uitloop. Als ‘erkenning’ van deze tekortkoming, is er per student een gedeeltelijke kwijtschelding van de lening dan wel een studievoucher ter waarde van duizend euro beschikbaar. Omgerekend naar het oude stelsel betekent dat voor mij een basisbeurs van € 14 per maand. In plaats van de circa € 300 die de ‘gelukstudenten’ per maand krijgen. Dat is heel erg oneerlijk.

Omdat dit zo oneerlijk is, zijn de pechstudenten zaterdag en masse naar het Museumplein getrokken. Aan de ene kant volkomen begrijpelijk, met een basisbeurs zou mijn studieschuld ook aanzienlijk lager zijn geweest en in eerste instantie was ik er zelf ook over verbolgen. Aan de andere kant: mensen, we moeten ook niet zo zeiken met z’n allen.

Ten eerste omdat er wel ‘potjes’ geld beschikbaar zijn gekomen met de introductie van het leenstelsel. Over de besteding van deze financiële middelen hebben de studenten zelf ook inspraak, via de universiteits- en faculteitsraden. Ik denk dat de opkomst voor de verkiezingen en de betrokkenheid bij deze raden nog net iets hoger is dan bij de waterschappen, maar daarmee is ook alles gezegd.

Uit eigen ervaring in de faculteitsraad kan ik zeggen dat er met de gelden die zijn vrijgekomen bijvoorbeeld extra studie adviseurs en psychologen voor studenten beschikbaar zijn gekomen. Er is geïnvesteerd in onderwijsmiddelen en voor docenten zijn er extra mogelijkheden ontwikkeld voor training en opleiding. Dat konden sommige docenten toch wel gebruiken, of niet dan? Of deze investeringen evenredig zijn aan de extra lasten die door de pechstudenten worden gedragen, is lastig te beoordelen.

Ik ben benieuwd in hoeverre deze investeringen straks kunnen worden doorgezet. Het heeft immers tijd en moeite gekost om dit allemaal te organiseren – ja, de pechstudenten hebben geen/minder gebruik kunnen maken hiervan, maar wij denken toch juist wél aan de mensen die na ons komen, in tegenstelling tot de boomers. Maar doordat iedereen heeft lopen drammen dat het leenstelsel terug moet komen, komt de financiering van deze investeringen nu in gevaar. Daarmee is de kans aanwezig dat die extra psychologen, studieplekken en trainingen voor docenten straks bij het grofvuil buiten worden gezet. En dit afval kun je maar beperkt recyclen.

Bovendien, als er extra miljarden moeten komen om ons te compenseren, betekent dat dat er ergens anders minder geld voor beschikbaar is, ook de Nederlandse regering kan elke euro maar één keer uitgeven. Gaan we dan toch bezuinigen in de zorg, blijven de klassen in de basisscholen nog even wat groter, of zetten we de gaskraan in Groningen wat verder open? Alleen maar omdat wij ons zo ongelooflijk achtergesteld voelen. Of moet de regering het geld gaan lenen? Betalen we er nog steeds zelf voor, de mensen/studenten die geen studieschuld hebben betalen zelfs mee, wat fijn.

In veel artikelen over dit onderwerp is er het klassieke voorbeeld van de monsterschuld van tienduizenden euro’s: persoon X/Y/Z die zeven jaar gestudeerd heeft en nu een torenhoge schuld heeft. Was genoodzaakt om te lenen, omdat studie en bijbaan niet te combineren viel. Misschien een hele botte mening van mijn kant, maar ook met een basisbeurs had je extra moeten lenen: een basisbeurs van € 300 per maand komt nog niet bijna in de buurt van het salaris van een bijbaan van 16 uur in de week. Dus dan was je studieschuld van tienduizenden euro’s misschien tien, vijftienduizend euro lager geweest.

Dat verschil is niet geheel verwaarloosbaar, maar wat veel mensen er niet bij vertellen – misschien hebben ze er geen actieve herinnering aan – is dat de voorwaarden van deze lening ook zo slecht nog niet zijn. Je mag aflossen over een periode van 35 jaar en het maandelijks terug te betalen bedrag is naar rato van je inkomen. Mocht je aan het einde van die 35 jaar niet klaar zijn met aflossen, dan wordt de restschuld kwijtgescholden. Oh, en de huidige rente is 0% (op een lening, ja je leest het goed). Vind je het gek dat iedereen maximaal leent. Die rekening krijgt ónze volgende generatie gepresenteerd.

Het laatste argument dat in deze context ook wordt opgebracht is dat wij nu een (financiële) achterstand hebben op de generaties voor en na ons, op de woningmarkt bijvoorbeeld. Nou ja, met onze € 14.000 euro hogere studieschuld ten opzichte van de rest, is het niet dat wij in een rijtjeshuis in Almere moeten wonen en dat zíj een grachtenpand in Amsterdam kunnen kopen. Bovendien, met wie wil je je vergelijken, wij hebben tenminste de kans gehad om een hbo/universitaire studie te volgen. We houden daar straks ook nog een behoorlijk salaris aan over, we hebben een netwerk van nieuwe vrienden kunnen opbouwen en hebben 4, 5, 6 jaar lang of langer op kosten van Ome DUO kunnen pilsen.

Het is inderdaad oneerlijk dat de gelukstudenten ongeveer €14.000 meer hebben gekrégen dan wij, pechstudenten, maar plaats het in een breder maatschappelijk perspectief en dan moeten we niet zo hypocriet doen. Stop even met die ikke-ikke-ikke-en-de-rest-kan-stikken mentaliteit. We kunnen onszelf beter druk gaan maken om dingen die er echt toe doen, waarvoor je gestudeerd hebt, daar tijd en energie in steken en uit halen. Of zet je echt in voor structurele verbeteringen en ga de politiek in, maar als een stelletje kleuters stampij maken: “dit is niet eerlijk, hij krijgt twee snoepjes en ik maar één, huilen”, hou toch op.